هو اللطیف

مطالب مفید، دلنوشته ها و ... این وبلاگ تقدیم به همه بیداردلان

چگونه تهذیب نفس کنیم؟

با سلام خدمت دوستانم امیدوارم که حالتان خوب باشد

تهذیب نفس به معنای منزه و پاک نگه داشتن نفس از رذایل، و زینت نمودن با فضائل است. راه حلی که بزرگان دین در این مقام ارائه داده‎اند، می‎تواند عامل مؤثری برای اصلاح و بازسازی اخلاق به حساب آید.
علاّمه‎ طباطبایی(ره) می‎فرمایند:
اصلاح اخلاق و هوا‎ی نفس و تحصیل ملکات فاضله، تنها و تنها یک راه دارد، آن هم عبارت است از "تکرار عمل صالح و مداومت بر آن."
باید عمل نیک را آن قدر تکرار کرد و در موارد و مصادیقی که پیش می‎آید آن را انجام داد تا رفته رفته اثرش در نفس پایدار شود و در صفحه‎ دل نقش بندد و تبدیل به ملکه اخلاقی گردد.
فردی که می‎خواهد در مقام اصلاح آداب و رفتار خویش برآید، توجه به آثار و نتایج اخروی می‎تواند تأثیر به سزایی در او داشته باشد.
وقتی که خداوند اخلاق زشت را مذمت می‎کند و دارندگان چنین اخلاقی را تهدید به آتش دوزخ می‎نماید، قطعاً هر عاقلی عزم بر ترک و دوری آن را اختیار می‎کند؛ و یا وقتی که ذات حق، اخلاق پسندیده و نیکو را می‎ستاید، شخص بر انجام آن تحریص و تشویق می‎شود.
یک فرمول کلی وجود دارد، و آن این که انجام واجبات و ترک محرمات الهی از اهمیت اول برخوردارند.
از ترک کامل محرمات و انجام کامل واجبات آغاز کنید. این کار را کوچک نشمرید، و بدانید امتثال اوامر و نواهی الهی و ایجاد ملکه عدالت در خود قدم اصلی در کمال انسان است. وقتی انسان از این مطمئن شد و دانست که نسبت به تکالیف الزامی الهی مصونیت یافته است، و به نوعی عصمت اکتسابی در آن دست یافته است، آنگاه توجه خود را می تواند بیش از پیش به فضائل اخلاقی جلب کند. انجام مستحبات عبادی و غیر عبادی برای ایجاد فضائل اخلاقی و ترک رذائل جعل شده اند.
در انجام فرائض و ترک محرمات باید دستورات الهی را دقیقاً اجرا کرد، و نمی‌توان نکته‌ای را فروگذار نمود. نمی‌شود نمازگزار بود ولی از روزه داری سرباز زد، و انتظار رشد داشت؛ یا آن که از دروغ گفتن پرهیز نمود، ولی نسبت به غیبت کردن سستی کرد.
در این میان بعضی اعمال و عبادات از اهمیت بیشتری برخوردارند. مثلا اهل سیر و سلوک و عرفان به نماز و توجه به آن برای تقویت ایمان و اراده برای عمل دینی تأکید دارند؛ نماز اول وقت و با توجه کامل.
نکته دیگری که اهمیت دارد این که شما سعی کنید هر چه را می دانید عمل کنید، و بعد آن را به خدا واگذارید. خداوند کسی را که می خواهد مؤمن و با تقوا باشد، و این را با عمل به آنچه دانسته است، به اثبات رسانده باشد، تنها نمی گذارد.
این ترجیع بند کلمات حضرت آیت الله بهجت است که به هر چه می دانید عمل کنید، و بقیه را به خدا واگذارید. البته در هر روز ساعتی را برای افزایش دانسته های دینی خود اختصاص دهید و به این دانسته های جدید هم عمل کنید.
در خصوص نماز و توجه در نماز تأکید ایشان این است که در هنگام نماز به اختیار توجه خود را به امر دیگری جلب نکنید، و هر گاه متوجه شدید حواستان پرت شده، ناامید نشوید و دوباره توجه خود را به نماز معطوف دارید. اگر در این امر محکم باشید کم کم خواهید توانست توجه خود را نیز استمرار ببخشید.
در همین راستا مطالعه در حالات و زندگی عرفا می تواند بسیار سودمند باشد. یکی از راه های مؤثر و عملی برای تزکیه روح عمل به توصیه های صاحبان معنویت و رهسپردگان این راه است. از جمله توصیه های آنان که در روایات هم بدان اشاره شده است، عمل به آن چیزی است که در ذیل می آید:
1. مشارطه: یعنی با خود شرط کند تا سطح کیفی و کمی اعمال و افکار نیک و پسندیده را بالاتر برده و در مقابل، از کارها و افکار ناپسند خود بکاهد.
2. مراقبه: یعنی آن که در حین عمل و اجرا، مراقب و مواظب خود بوده تا به آن مقداری که با خود شرط کرده است ملتزم باشد.
3. محاسبه: یعنی هر فردی اعمال و رفتار و افکار خود را مورد حسابرسی قرار داده تا مشخص شود چه مقدار از آنها خوب و پسندیده، و چه مقدار ناپسند و خارج از حد مجاز بوده اند.
در ادامه به مراحل دیگری می توان اشاره نمود. منجمله این که در صورت تخلف و یا ارتکاب گناه، برای خود تنبیه و مجازاتی در نظر بگیرد؛ مانند اینکه شرط کند اگر تخلف کرد یک روز روزه بگیرد و یا صدقه بدهد و... ؛ اما باید توجه داشت که این تنبیه و مجازات باید از اعتدال برخوردار باشد و به افراط و تفریط دچار نشود.
پس مطلب مهم و اساسی که قبلا هم به آن اشاره شد و نباید فراموش شود، گناه نکردن است. چه بسا فردی حتی اعمال مستحبی را نیز انجام می دهد، ولی در کنار آنها گناه می کند. عبادات و اعمال عبادی چنین شخصی اثر سازنده خود را از دست داده و بی اثر شده، و بعبارتی از ارزش افتاده یا بسیار کم است.«انما یتقبل الله من المتقین»
در یک کلمه، راه رسیدن انسان به تکامل، مبارزه با هوای نفس و تمایلات نفسانی است، و بهترین وسیله در این مسیر، ذکر و یاد خداوند و اطاعت از او ، و صبر بر اطاعت و دوری و اجتناب از گناه است، که هر چه صبر و تحمل انسان برای خداوند بیشتر باشد، او از درجه و رتبه بالاتری برخوردار است.
کلام آخر اینکه اولا، در هر لحظه و در هر قدم بر خداوند توکل نموده و هر چه می خواهید از او طلب نمائید و توسل به اهلبیت(ع) را فراموش نکنید.
و ثانیا، کار را قدم به قدم آغاز کنید، و انتظار معجزه نداشته باشید؛ اگر چه خدا معجزه هم برای بنده اش می کند. در مسیر که قرار گرفتید، غم به دل راه ندهید. مهم در مسیر بودن است، چه به هدف برسیم یا نرسیم، پیروزیم.
پیروز باشید.



[ سه شنبه 86/3/1 ] [ 11:36 صبح ] [ مجتبی نصیری ]

نظر

きらきら